Verslaafd aan je telefoon: ben je dat wanneer je schermtijd boven een X aantal uur per dag is? Of gaat het meer over de keuze (of het gebrek eraan) om je telefoon wel of niet te gebruiken?
Ik neem je mee in een overdenking: Stel je voor: je móet de hele dag roken. Je kunt niet zonder… de ene sigaret na de ander, van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat – ook in bed. Soms val je in slaap met de sigaret in je hand.
Of stel je voor: je drinkt de hele dag alcohol. In de ochtend is het het eerste waar je aan denkt, je neemt bij het ontbijt het eerste glas… de hele dag door totdat je ’s avonds omvalt. Je bent steeds bezig met waar de alcohol is, en heeft invloed op alles wat je doet.
Stel je voor: de hele dag blowen. Gamen. Harddrugs. Snoep. Gokken.
Vervang al die middelen eens door één ander woord: je telefoon.
Hoe is het dan de hele dag door met de neiging ‘m te pakken? Met steeds maar weer die voldoening zoeken, net als bij roken, gamen of alcohol? In hoeverre beheerst je telefoon jou?
Wanneer ben je eigenlijk verslaafd aan je telefoon?
Wanneer ben je verslaafd aan je telefoon? Je kunt natuurlijk vasthouden aan bepaalde schermtijd, “Bij zoveel uur ben je echt verslaafd”. En het kan altijd erger, er zullen vast mensen zijn die nog veel meer hooked zijn aan hun smartphone dan jij. Naar mijn idee gaat het niet zozeer over de schermtijd, maar meer om of je nog een keuze ervaart, hoe kort of lang je schermtijd op een dag ook is.
Herken je bijvoorbeeld:
- Je telefoon continu pakken wanneer ‘ie in beeld ligt.
- Een onrustig gevoel als je er niet op kunt of je batterij leeg is
- Op onhandige plekken of momenten toch die telefoon moeten checken.
- Van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat bezig met je telefoon.
- Je telefoon moeilijk weg kunnen leggen als je eenmaal in een app zit?
En hé, we vinden het allemaal lastig hoor. Eigenlijk zijn we het geleidelijk aan steeds normaler gaan vinden, om die telefoon overal mee te combineren. En de apps zijn steeds verslavender gemaakt, daarover lees je hieronder meer.
De smartphone als geaccepteerde verslaving
Waar in de jaren ’60 en ’70 het nog heel normaal was om te roken op de werkvloer of in de klas… hebben de meesten van ons nu onze smartphone vast aan onze hand, of op z’n minst binnen handbereik. En praten we het lange tijd goed “Dat hoort bij het leven”, “Alles zit op die telefoon”, “Ik moet bereikbaar zijn”.
Het pakje sigaretten op tafel, maar dan 50 jaar later. Met continu nieuwe input. Dat doet die telefoon, en met name de apps erop, vakkundig. Met slimme trucjes, meldingen, gezellige muziekjes en kleurtjes. Steeds een nieuw smaakje. Onze hersenen vuren driftig Dopamine – van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat, bij de verwachting van een fijn gevoel door die “Owww… even op m’n telefoon kijken hoor”-impuls.
De gevolgen van de verslaving zijn voor iedereen anders. Het ligt eraan hoe strikt je je telefoon scheidt van de dingen die je belangrijk vindt om met aandacht te doen… En dat is precies wat er gebeurt, we scheiden die telefoon vaak niet meer.
Foto van Braxton Apana via Unsplash.
Heb je nog een keuze?
Want ga maar na: lukt het om je telefoon naast je of in je tas te laten liggen en je te concentreren op werk of studie? Of kijk je om de zoveel tijd (of heel vaak) toch even of er niets belangrijks is gebeurd? Word je onrustig als dat niet kan?
Kun je fietsen of autorijden en een melding die je hoort of voelt, negeren tot je thuis bent? Of breek je verkeersregels met een verzachtend “Ah dat doe ik maar af en toe” of “Ik moest echt even…”. Merk je dat je huis, tuin of schuur volloopt met spullen, omdat je steeds zegt “Doe ik later wel”, maar later nooit komt, terwijl je wel uren op socials doorbrengt?
Of dat als je een of meer kinderen hebt, het regelmatig voorkomt dat je in je telefoon verzonken bent, terwijl je achter de kinderwagen loopt, of terwijl je kind speelt. “Mama kijk nou!”… “Papaaaaa …. Kijk!” Terwijl je je zo voorgenomen had quality time te hebben samen op je vrije dag. Je het goede voorbeeld wil geven.
Maar ja die vriendin appt… en O kijk er is zo’n leuke Reel of TikTok. En nog één, en nog één. En even dat appje beantwoorden. “Ja… ik kom zoohooo”.
En dan vinden we het gek dat onze kinderen in schermpjes verzonken zitten zodra ze de kans krijgen.
Verslaafd aan je telefoon: ik net zo goed
Voordat je denkt “Wie is zij om zo belerend te doen?”: been there, done that. Wat ik beschrijf, zijn allemaal voorbeelden uit mijn eigen leven. En ik deel ze omdat ik inmiddels tools heb om te kunnen kiezen, en me zoveel fijner voel nu die telefoon een andere rol is gaan spelen in mijn leven.
Ik besef heel goed hoe groot de (digitale) puinhoop is geworden doordat ik afgelopen jaren mijn focus niet had bij opruimen maar bij wegdromen in een schermpje in mijn hand. Vakanties zoeken, andere huizen, online shoppen, appjes, socials. Mijn hersenen vinden het allemaal superbelangrijk, als ik er geen bewuste keuzes in maak.
Waar word je echt blij van?
Misschien denk je nu, is het nou zo erg? En bovendien … *vul hier alle argumenten in waarom je die telefoon echt nodig hebt en ontspanning verdient* 😉 Van mij mag je alles… en ik doe het ook af en toe nog: verdwijnen in m’n telefoon.
Maar ga eens na… denk je na een scrollsessie op socials: “Hé dit heeft echt mijn leven verrijkt, ik voel me een stuk beter, of fitter, of rustiger in m’n hoofd?” Of bij het analyseren van nieuws, of het weer, of al die app-gesprekken? Word je er echt blij van?
Of voelt het toch anders dan wanneer je – ik noem maar wat – een wandeling maakt. Een vriend(in) in het echt ziet. Een klusje met focus afwerkt, iets creatiefs doet, of een boek of e-book leest, zonder steeds die telefoon te moeten checken.
Foto van Radu Florin via Unsplash.
Het is de Dopamine: niet jouw schuld, wel jouw keuze
En kijk, het is niet jouw schuld. Het is het middel dat het doet. Net zoals bij alcohol, gamen, gokken en andere verslavende middelen, speelt de Dopamine ook bij het gebruik van je telefoon, een cruciale rol. En de social media bedrijven doen er alles aan om die Dopamine-knop bij jou zo te programmeren, zodat je opnieuw wil kijken, en blijft kijken. Ben je verslaafd aan je telefoon, wanneer je dat niet kunt weerstaan? Of aan het fijne gevoel dat een (bijna random) verslavende app jou geeft? De kleurtjes, geluidjes, oneindige stroom aan berichten.
Het is niet jouw schuld, maar wanneer je je bewust bent van hoe verslavend die apps zijn, wél jouw verantwoordelijkheid om het anders te doen, áls je dat wilt. Daar is iets anders voor nodig dan “meer discipline” en jezelf op je kop geven wanneer je weer urenlang hebt liggen swipen op de bank.
Wat wel helpt: bewustzijn, jezelf en het mechanisme van de verslaving van je telefoon snappen. En vervolgens je hersenen weer laten wennen aan hoe het ook alweer was zonder steeds maar op die telefoon. Noem het detoxen, noem het je telefoon vaker en langer wegleggen. Maar de automatische reactie doorbreken is belangrijk.
Doe je dat, dan kun je daarna veel beter kiezen wanneer je wel of niet die telefoon in je hand neemt. En wat je erop doet.
Zonder automatisch scroll-rondje. Zonder veel te laat naar bed. Zonder steeds even-moeten-checken.
Waardoor je meer tijd bespaart, focus kunt houden op de dingen die je te doen hebt. En je ook nog eens ervaart dat rust in je hoofd terugkrijgen, veel minder moeilijk is dan je denkt.
Wat denk jij na het lezen van dit blog? Wanneer ben je verslaafd aan je telefoon? Is dat meetbaar in uren, of in keuze? Kun je eigenlijk wel niet-verslaafd zijn als je een smartphone gebruikt?
Hulp bij telefoonverslaving?
Heb je er last van hoeveel de telefoon jou in zijn greep heeft? Wil je jouw telefoongebruik weer terug in de hand krijgen?
Kijk dan eens bij mijn cursus Het Experiment “30 dagen minder op je telefoon”. Je leert hoe je weer offline kunt ontspannen, krijgt controle over je telefoon en daarmee meer rust in je hoofd en uren in je dag terug!
Het is een cursus die je op je eigen tempo doet, maar met tweewekelijkse ondersteuning én creatieve afleiding.